De jongste van 23 kinderen laat met boek haar stem horen

De jongste zijn van een gezin van 23 kinderen. Je zou verwachten dat Marianne van Betten in haar jeugd met liefde werd omringd. Uit haar boek 'Ik nummer 23' blijkt het tegendeel waar. De tweeling die voor haar werd geboren kreeg alle aandacht. Vooral van haar (veel oudere) halfzuster Leonie. Zij runde met de moeder van Marianne het gezin. "De tweeling was alles voor Leonie. Ik bengelde erachteraan; er was geen plek voor me," zegt Van Betten. Zij vertelde haar verhaal aan journalist/schrijver Henk Hanssen die het tot een boek bewerkte.

Dagboeken
Daarin heeft Leonie een voorname rol. Op haar 92ste gaf zij haar dagboeken aan Marianne van Betten. Zij kreeg daardoor inzicht in het leven van haar halfzuster voor wie zij tot dan toe wrok koesterde. In 'Ik nummer 23' zijn de dagboeken een leidraad en al lezend groeide bij Van Betten het respect: "Het is voor mij een opmerkelijk louteringsproces geweest: van haat naar liefde, van onbegrip naar begrip."

Eigen stem laten horen
Inmiddels heeft zij andere jongsten uit grote gezinnen geïnterviewd. "Ik wil zien wat de verschillen en overeenkomsten zijn. Wellicht is er een boek van te maken." Waarom zij het vorig jaar verschenen 'Ik nummer 23' schreef, licht ze toe: "Ik wilde zicht krijgen op ons gezin, en ook om mijn eigen stem te laten horen. In een brief aan mijn broers en zusters heb ik gevraagd hoe hun band met mijn vader was. Ik heb hem niet gekend. Hij was 71 toen ik geboren werd en ik was anderhalf toen hij overleed. Ik was het jongste kind uit mijn vaders tweede huwelijk." Een deel van haar familie vond overigens dat zij het boek niet moest schrijven.
In 'Ik nummer 23' vertelt zij over haar jeugd- en puberjaren in het Den Haag van na de Tweede Wereldoorlog. Ze schetst daarmee een beeld van een stad in wederopbouw. Ook kijkt ze terug op de woelige jaren zestig en zeventig die ze met haar man Jos doorbracht in Purmerend. Jammer dat Henk Hanssen haar verhalen aanvult met teveel wereldgeschiedenis

Leonie
Het overlijden van haar halfzuster Leonie brengt oud-maatschappelijk werker Van Betten in 'Ik nummer 23' terug in de tijd. De wens van de familie is dat zij aan het graf zal spreken: 'Jij hebt Leonie het meest te vergeven'. Leonie zelf had Marianne ook gevraagd om op haar begrafenis een toespraak te houden. 'Spaar me niet. Wees meedogenloos zelfs. Ik zoek geen genade', aldus haar halfzuster in het boek. Van Betten trekt zich terug in een vakantiehuis en schrijft daar - vaak geëmotioneerd - haar toespraak. Het wordt tegelijkertijd een terugblik op haar trieste jonge jaren.

Sigarenzaak
Ze groeide op in de Schoolstraat waar haar (strenggelovige) vader destijds een bekende sigarenzaak had. Af en toe keert ze terug naar de straat uit haar jeugd. Eind vorig jaar hield ze daar in de reisboekhandel Stanley & Livingstone een signeersessie. Want: "Ik wilde ook een ander publiek bereiken met mijn boek." Ze vraagt op meer plekken aandacht voor 'Ik nummer 23'. Zo presenteerde zij het onlangs in De Sprong, het buurthuis in het Oude Centrum van Den Haag, de wijk waar zij woont.

Inmiddels heeft zij acht jongsten uit een groot gezin geïnterviewd. "Een van mijn vragen is: 'Zou jij aan anderen willen vertellen uit welk gezin je komt?'. Bij mij thuis werd er niet over gesproken. Ik ben de enige; er werd op neergekeken." En: "Drie jaar geleden heb ik meegedaan aan een Verhalentafel over grote gezinnen. Een van de deelneemsters was een mevrouw uit Scheveningen. Zij was de jongste van twintig kinderen; een gezin van 23 blijft uitzonderlijk."

Goede herinneringen
Het boek heeft bij haar niet alleen verdriet teweeggebracht. Al schrijvend kwamen er ook goede herinneringen boven, zoals het speelgoedhondje dat ze van een van haar broers kreeg. "Ik zag mezelf er weer mee lopen op weg naar school in de Oude Molstraat." Een herinnering die ze koestert is een gesprek met haar moeder. "Ik had net een dochter gekregen. Als ik zag hoe mijn man met de baby bezig was, bedacht ik me dat ik dat zelf allemaal had gemist. Ik vertelde het aan mijn moeder, waarop zij reageerde: 'Je moest eens weten hoe vaak pappa met jou op zijn arm heeft gestaan.' Daar kan ik nog kippenvel van krijgen."

'Ik nummer 23', Marianne van Betten, uitgeverij Ekstreem, ISBN 978 90 70271, prijs 19,95 euro.