Koffieceremonie is in Ethiopië belangrijk ritueel dagelijks leven

Haimanot Belay
De rokende koffieboontjes verspreiden door de kamer een
heerlijk aroma. Haimanot Belay gaat rond met het pannetje waarin ze zijn
gebrand. De boontjes, die een half uurtje eerder er nog rauw en grijs uitzagen,
hebben nu een mooie, donkere glans. Op tafel staan kopjes klaar, een
brandertje, een sierlijke pot en schaaltjes met lekkernijen. De Ethiopische koffieceremonie is in gang gezet.
Belay,
die in 1994 naar Nederland vluchtte, arriveert deze ochtend met een tas
vol
attributen en gaat meteen voortvarend aan de slag. Nadat de boontjes
grondig zijn gewassen, 'wordt de sfeer voorbereid'. Als alle
meegebrachte
voorwerpen op tafel zijn uitgestald,
verschijnt Haimanot even later in witte Ethiopische kleding en steekt
een waxinelichtje en wierook
aan. De boontjes zijn intussen gemalen. "Ruiken?," nodigt Belay uit. De
geur
roept meteen herinneringen op aan de vers gemalen koffie uit de molen,
die lang
geleden in de keuken hing.
Ritueel
Dit
is niet zomaar een kopje koffie met elkaar drinken, maar een ritueel. In haar
geboorteland Ethiopië is de koffieceremonie een sociale en culturele traditie,
vertelt Haimanot Belay, terwijl ze geregeld water op de gemalen koffie schenkt.
"Het is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven en wordt minimaal één
keer per dag gehouden. Het is een vorm van meditatie en heel belangrijk zijn saamhorigheid
en gastvrijheid. Bij de koffieceremonie zit iedereen altijd. Daardoor heb je
beter contact en kun je beter een gesprek voeren." Lachend: "Nederlanders houden van koffie, wij
ook. Het enige verschil is dat wij er de tijd voor nemen."
Klik op een foto voor een uitvergroting
foto's: Elly van den Heuvel
Ceremonie
Belay
verzorgt de koffieceremonie op allerlei gelegenheden, zoals tijdens een
bedrijfsopening of -uitje, op workshops teambuilding, verjaardagen, een
speciale gedenkdag, tijdens culturele festivals of op een reünie. De ceremonie
wordt uitgevoerd voor minimaal twee en maximaal 200 mensen.

Buren
De
koffie in het potje, jebena genaamd, kookt langzaam. Belay: "Het kan tien
minuten tot een kwartier duren. Bij de hele ceremonie gaat het om bewustwording
en rust, ook dat je tijd neemt voor elkaar. Mensen leven vaak langs elkaar heen.
Dit is dé manier om met elkaar contact te krijgen." Ze heeft dat zelf ervaren.
De koffieceremonie introduceerde ze rond 2000 in Den Haag voor haar buren. "Ik
had ze nooit gesproken en heb ze uitgenodigd om kennis te maken." Ze breidde de
koffieceremonie uit naar het buurthuis, de bibliotheek en later naar steeds
wisselende gezelschappen. Ze hoopt overigens in de toekomst op een ruimte waar
mensen naartoe kunnen komen. "Ik houd al lezingen en workshops, maar ik zou dat
dan ook daar kunnen doen."

Veelzijdigheid
Belay
is actief en veelzijdig. Zo geeft ze voorlichting aan migrantengroepen en aan
professionals die met deze doelgroepen werken. Die voorlichting is heel breed:
van gezondheidszorg tot opvoeding. In 2012 werd ze onderscheiden met de
Kartiniprijs, de emancipatieprijs van de stad Den Haag. Ze kreeg die voor onder
meer het bespreekbaar maken van taboeonderwerpen binnen de Ethiopische
gemeenschap, zoals borstkanker, aids, vrouwenbesnijdenis en huiselijk geweld. Ze
won tegelijkertijd de publieksprijs. In hetzelfde jaar ontving ze ook de
Stadsspeld van de gemeente Den Haag voor haar inzet als vrijwilligster.
Informatie over Ethiopië
Op
tafel heeft ze boekjes neergelegd met informatie over haar geboorteland. "Ik
geef reisoriëntatie over de gewoontes en cultuur van Ethiopië aan mensen die daar
naartoe willen gaan. Ik word ook gevraagd door mensen die er al geweest zijn.
Sommigen houden na een tijdje een reünie en nodigen me uit voor een lezing. Ze
willen dan Ethiopië in Nederland proeven."

Haimanot Belay promoot haar land met verve en haar inzet wordt geprezen. 'Je bent een goede ambassadeur voor de mooie, Ethiopische cultuur,' schreef iemand in haar gastenboek. Een ander vindt haar hier uitstekend op haar plek. Die noteerde: 'Je bent een aanwinst voor Nederland.'
Informatie: Telefoon 06-48541489 of email: habeshaspirits@gmail.com