Koffieceremonie is in Ethiopië belangrijk ritueel dagelijks leven

Haimanot Belay
De rokende koffieboontjes verspreiden door de kamer een heerlijk aroma. Haimanot Belay gaat rond met het pannetje waarin ze zijn gebrand. De boontjes, die een half uurtje eerder er nog rauw en grijs uitzagen, hebben nu een mooie, donkere glans. Op tafel staan kopjes klaar, een brandertje, een sierlijke pot en schaaltjes met lekkernijen. De Ethiopische koffieceremonie is in gang gezet.

Belay, die in 1994 naar Nederland vluchtte, arriveert deze ochtend met een tas vol attributen en gaat meteen voortvarend aan de slag. Nadat de boontjes grondig zijn gewassen, 'wordt de sfeer voorbereid'. Als alle meegebrachte voorwerpen op tafel zijn uitgestald, verschijnt Haimanot even later in witte Ethiopische kleding en steekt een waxinelichtje en wierook aan. De boontjes zijn intussen gemalen. "Ruiken?," nodigt Belay uit. De geur roept meteen herinneringen op aan de vers gemalen koffie uit de molen, die lang geleden in de keuken hing.

Ritueel
Dit is niet zomaar een kopje koffie met elkaar drinken, maar een ritueel. In haar geboorteland Ethiopië is de koffieceremonie een sociale en culturele traditie, vertelt Haimanot Belay, terwijl ze geregeld water op de gemalen koffie schenkt. "Het is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven en wordt minimaal één keer per dag gehouden. Het is een vorm van meditatie en heel belangrijk zijn saamhorigheid en gastvrijheid. Bij de koffieceremonie zit iedereen altijd. Daardoor heb je beter contact en kun je beter een gesprek voeren." Lachend: "Nederlanders houden van koffie, wij ook. Het enige verschil is dat wij er de tijd voor nemen."

Klik op een foto voor een uitvergroting

foto's: Elly van den Heuvel

Ceremonie
Belay verzorgt de koffieceremonie op allerlei gelegenheden, zoals tijdens een bedrijfsopening of -uitje, op workshops teambuilding, verjaardagen, een speciale gedenkdag, tijdens culturele festivals of op een reünie. De ceremonie wordt uitgevoerd voor minimaal twee en maximaal 200 mensen.

Buren
De koffie in het potje, jebena genaamd, kookt langzaam. Belay: "Het kan tien minuten tot een kwartier duren. Bij de hele ceremonie gaat het om bewustwording en rust, ook dat je tijd neemt voor elkaar. Mensen leven vaak langs elkaar heen. Dit is dé manier om met elkaar contact te krijgen." Ze heeft dat zelf ervaren. De koffieceremonie introduceerde ze rond 2000 in Den Haag voor haar buren. "Ik had ze nooit gesproken en heb ze uitgenodigd om kennis te maken." Ze breidde de koffieceremonie uit naar het buurthuis, de bibliotheek en later naar steeds wisselende gezelschappen. Ze hoopt overigens in de toekomst op een ruimte waar mensen naartoe kunnen komen. "Ik houd al lezingen en workshops, maar ik zou dat dan ook daar kunnen doen."

Veelzijdigheid
Belay is actief en veelzijdig. Zo geeft ze voorlichting aan migrantengroepen en aan professionals die met deze doelgroepen werken. Die voorlichting is heel breed: van gezondheidszorg tot opvoeding. In 2012 werd ze onderscheiden met de Kartiniprijs, de emancipatieprijs van de stad Den Haag. Ze kreeg die voor onder meer het bespreekbaar maken van taboeonderwerpen binnen de Ethiopische gemeenschap, zoals borstkanker, aids, vrouwenbesnijdenis en huiselijk geweld. Ze won tegelijkertijd de publieksprijs. In hetzelfde jaar ontving ze ook de Stadsspeld van de gemeente Den Haag voor haar inzet als vrijwilligster.

Informatie over Ethiopië
Op tafel heeft ze boekjes neergelegd met informatie over haar geboorteland. "Ik geef reisoriëntatie over de gewoontes en cultuur van Ethiopië aan mensen die daar naartoe willen gaan. Ik word ook gevraagd door mensen die er al geweest zijn. Sommigen houden na een tijdje een reünie en nodigen me uit voor een lezing. Ze willen dan Ethiopië in Nederland proeven."

Haimanot Belay promoot haar land met verve en haar inzet wordt geprezen. 'Je bent een goede ambassadeur voor de mooie, Ethiopische cultuur,' schreef iemand in haar gastenboek. Een ander vindt haar hier uitstekend op haar plek. Die noteerde: 'Je bent een aanwinst voor Nederland.'

Informatie: Telefoon 06-48541489 of email: habeshaspirits@gmail.com